خبرگزاری مهر – گروه دانش و فناوری، میترا سعیدی کیا: جهاددانشگاهی با هدف «گسترش تحقیقات و شکوفایی استعدادها در سطح جامعه برای رسیدن به خود اتکایی»، «توسعه امور فرهنگی با همکاری حوزه و دانشگاه»، «گسترش طرح‌های کاربردی به منظور به‌کارگیری نتایج پژوهش» در مردادماه ۱۳۵۹ زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی راه اندازی شد.
این نهاد دارای واحدهایی در استان های مختلف است که هر یک از این واحدها به خودی خود توانسته اند دستاوردهای متعددی داشته باشند. برای بررسی دستاوردهای این نهاد مهم علمی دانشگاهی همزمان با چهل سالگی انقلاب درصدد برآمدیم تا گفتگویی با دکتر «حمید رضا طیبی»، رئیس جهاددانشگاهی داشته باشیم تا از دستاوردهای اخیر محققان جهاددانشگاهی، پژوهشکده ها و پژوهشگاههای مرتبط با این نهاد (پژوهشگاه رویان، ابن سینا و …)، پتانسیل آنها در رفع نیاز صنایع مختلف کشور و تجاری سازی دستاوردها مطلع شویم.
مشروح گفتگوی خبرنگار مهر با رئیس جهاددانشگاهی به شرح زیر است؛
*پتانسیل محققان جهاد دانشگاهی برای برطرف کردن نیازهای کشور چقدر است و تا چه حد می توان به توان آنها برای توسعه و اقتصاد دانش بنیان باور داشت ؟
از همان سال ها، بیشتر نگرانی جامعه دانشگاهی و تحصیل کرده ما از عقب ماندگی در حوزه علم و فناوری قبل از انقلاب بود؛ از سوی دیگر کشورهای خارجی همواره به صورت عمدی درصدد بودند که ما پیشرفتی در علم و فناوری نداشته باشیم تا صاحب فناوری نشویم. به همین دلیل جهاددانشگاهی سه موضوع « توسعه فرهنگی علم و فناوری »، « تجاری سازی دستاوردهای فناورانه» و «توسعه آموزش های مهارتی» را در دستور کار داشته و دارد تا آنها را مورد پیگیری قرار دهد؛ این ها عوامل مهم در پیشرفت هر کشوری هستند که باعث خودباوری در نسل جوان می شود.
ما باور داریم که می توانیم از یک اقتصاد «منبع بنیان» به «اقتصاد دانش بنیان» تبدیل شویم؛ از این رو همواره محققان کشور و جهاددانشگاهی بر این باورند که نیازهای کشور به واسطه علم و فناوری قابل رفع است و طی این باور دست به کار شده اند. محققان جهاددانشگاهی برنامه ریزی هایی در همه زمینه ها ازجمله پزشکی، کشاورزی، فنی و مهندسی، علوم انسانی و اجتماعی دارند و همواره اثبات کرده اند که می توانیم در مرز علم حرکت کنیم و آن را تبدیل به فن کنیم و این فن را به کار بگیریم.
*با توجه به اینکه جهاددانشگاهی ۳ هدف را مورد پیگیری قرار داده که مرتبط با فناوری و به کارگیری آنها هست، دستاوردهای اخیر محققان جهاد که منجر به تولید علم و محصول شده اند چه بوده اند؟
یکی از فعالیت های محققان جهادی در پژوهشگاه رویان است؛ محققان پژوهشگاه رویان همواره با دستاوردهای خود نشان داده اند با تحولات سایر کشورها در زمینه پزشکی می توانند حرکت کنند. این نتیجه کار پژوهشگران در مرز علم و تبدیل آن به فناوری است. پژوهشگاه رویان به دستاوردهای زیادی در زمینه سلول بنیادی رسیده است.
تولید آنتی‌بادی‌های درمانی دارو درمانگر گاما در پژوهشکده ابن سینا هم که به تازگی رونمایی شد از دیگر دستاوردهای محققان جهاد طی یک سال اخیر بوده است.
البته که پژوهشکده زیست فناوری در اصفهان هم توانسته تا کنون در زمینه بزهای شبیه سازی شده به خوبی عمل کند؛ اخیرا بز «مورسیا» که می تواند شیر زیاد تولید کند و مقاوم به آب و هوای گرم و خشک است نیز با شبیه سازی در این پژوهشکده متولد شد.
محققان جهاددانشگاهی در زمینه فنی مهندسی نیز توانسته اند بازار را تامین کنند و در این حوزه هم به خوبی درخشیده اند. همچنین در تولید فرستنده های رادیویی، کانی های فلزی و غیر فلزی، کشاورزی، غبار گیرهای صنعتی، تجیهزات صنعت برق و آزمایشگاههایی در زمینه الکترونیک قدرت طوری عمل کرده ایم که خودمان را هم سطح دنیا می دانیم.
*همواره یکی از تلاشهای محققان جهاد برطرف کردن نیازها در صنعت نفت و گاز است این محققان چه دستاوردهایی در این زمینه داشتند و سهم فناوریهای جهاد در این صنعت چقدر است؟
در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی هم طوری محققان جهاددانشگاهی گام برداشته اند که بخش هایی از نیاز این صنعت را مرتفع کردند.
از دیگر دستاوردهای جهاددانشگاهی شارژرهای صنعتی هستند که این از جمله محصولاتی است که در دهه ۷۰ در جهاددانشگاهی علم و صنعت به تولید رسیده و با حمایت مدیرعامل وقت پتروشیمی تعداد زیادی از این محصول به پتروشیمی فروخته شد. در دهه ۸۰ سیستم و کنترل دکل های حفاری نفت را محققان ما طراحی کردند.
همچنین مبدل های فرکانسی موتورهای دور متغیر از دیگر محصولات به تولید رسیده در صنعت نفت به شمار می رود؛ اکنون تقریبا به واسطه محصولات تولید شده توسط محققان جهاددانشگاهی در اغلب پروژه های نفتی حضور داریم؛ در پروژه ساخت دکل های حفاری که به نتیجه رسید توانستیم ۴۰ درصد امتیاز انتقال فناوری داشته باشیم.همچنین ساخت دستگاه جلوگیری از تشکیل لجن نفتی در مخازن نفت را با موفقیت انجام دادیم ولی باز هم خریدهای خارجی توسط پیمانکاران انجام می‌شود. مزیت این دستگاه نسبت به نمونه های خارجی از لحاظ قیمت و کیفیت است.
اکنون تقریبا به واسطه محصولات تولید شده توسط محققان جهاددانشگاهی در اغلب پروژه های نفتی حضور داریمهمچنین دستگاه تکمیل کننده عملیات حفاری یا لوله مغزی سیار نیز توسط محققان جهاددانشگاهی ساخته شد؛ این دستگاه در حفاری چاه نفت عملیات سوراخ کاری را انجام می دهد تا ارتباط چاه و مخزن شکل بگیرد. بعد اسیدشویی انجام می دهد. این دستگاه مورد تایید شرکت ملی حفاری نفت قرار گرفته. سه دستگاه نیز در مناطق نفت خیز جنوب مورد استفاده قرار گرفته است.
مته های حفاری در جهاد دانشگاهی خوزستان مورد پیگیری قرار گرفته و اکنون تکنولوژی ساخت آن را داریم. در حال حاضر قرارداد ۸۰۰ مته را با شرکت های نفتی منعقد کردند و پیش بینی شده در مناطق نفت خیز جنوب به کار برده شود.
تولید پودر میکروبی برای رفع آلودگی نفتی از دیگر دستاوردهای محققان جهاد است که این محصول در اهواز تست شده و آماده برای عقد قرارداد برای ۲ شرکت بزرگ نفتی در خارج است؛ البته با شرکت نفتی فلات قاره قرار است تفاهم نامه ای در راستای به کارگیری این محصول منعقد شود. اکنون بیش از ۲۰ محصول در حوزه نفتی تولید می‌شود؛ این محصولات ساخته و کاربردی هم شده و برخی از آنها در آستانه عقد قرار داد هستند.
جهاددانشگاهی می تواند به تنهایی نیاز کشور در زمینه صنعت نفت و پتروشیمی را برطرف سازد؛ تحریم هم باعث شده که کار برای ما در این زمینه سخت باشد.
تولید توربین های گازی ۱۰ مگاوات نیز از دیگر دستاوردهای محققان جهاددانشگاهی است که باعث کاهش هزینه و انرژی می‌شود. برای این دستگاه ۳ سال قرارداد منعقد کرده ایم؛قرار است دستگاه در سمنان نصب شود.
اروپا و کره در زمینه تولید محصولات در حوزه نفت و گاز رقیب ایران هستند؛ بنابراین ضروری است صنعت نفت ایران در یک بازه ۲۰ ساله نیازهای خودش را مشخص کند؛ اکنون تمام ریسک ها به عهده شرکت خارجی است.
یکی از این فناوری ها «جداسازی آب و نمک از نفت» است که محققان جهاد موفق شدند کارخانه نمک زدایی به روش شیمیایی الکتریکی و حرارتی را راه اندازی کنند تا بدین واسطه خلوص نفت بالا رود.
دانش فنی این کارخانه بدست آمده و توانسته به صورت پایلوت با ظرفیت ۲۵ بشکه در روز کار جداسازی را انجام دهد. وزیر نفت هم همواره علاقمند است که این کارخانه روی کامیون ساخته شود تا سریعا به مناطق مختلف که چاه نفت دارد منتقل شود و عملیات را انجام دهند. البته از ماخواسته اند که خودمان همه مراحل ساخت را طی کنیم و به صورت اجاره ای خدمات ارائه کنیم.
*از دیگر دستاوردهای جهاددانشگاهی این بوده که بازوهای رباتیکی را طراحی کنند که در صنعت بسیار کاربردی است. این بازوی رباتیک چه کمکی می تواند به صنایع بکند؟
ما برای صادارت و واردات مایعات یا مواد نفتی، میعانات و انتقال هر مایعی از مخزن به کشتی یا برعکس به بازوهای رباتیکی نیاز داریم. این بازوهای رباتیکی جزء اقلام وارداتی محسوب می شوند که محققان جهاد آن را ساختند و طی قرار دادی با شرکت پایانه های نفتی درصدد آمدیم تا از این دستاورد نیز بهره ببریم.
بازوها بازار خوبی دارند و وزیر نفت هم تاکید دارد که خرید داخل شود و از این فناوری نیز استقبال شده است.
*با توجه به اینکه موضوع بحران آب در کشور وجود دارد و محققان هر کدام درصدد هستند که برای رفع این مشکل پای فناوری را به میان آورند بفرمایید که آیا محققان جهاددانشگاهی نیز در این زمینه فعالیت هایی داشته اند؟
بله. در این زمینه بیشتر روی تدوین استاندارهای آبی کار کرده ایم. البته در ساخت تجهیزاتی که مربوط به شیرین سازی است نیز فعالیت هایی داشته ایم ولی بی نتیجه مانده است. حوزه آب و ساخت تجهیزات مورد نیاز آن، مشتری می خواهد.
آب شیرین کن های خورشیدی و حرارتی در مقیاس کوچک برای روستا ها از جمله فناوریهایی بود که محققان جهاددانشگاهی روی آن کار کردند.
درست است که کشور نیاز به این مقوله دارد ولی تاکنون مشتری دستاوردهای جهاد در زمینه آب نبوده است؛ بر همین اساس ورود جدی در زمینه آب نکردیم چون مشتری نداشتیم؛ اگر دولت مشتری باشد می توانیم به صورت جدی روی این زمینه کار کنیم.
*دلیل عدم استقبال از فناوری آب شیرین کن جهاددانشگاهی چه بوده آیا سطح فناوری پایین بوده یا دلیل دیگری دارد؟
ما بیشتر درصدد هستیم که فناوریهایمان را در مقیاس بالا و برای رفع نیاز تولید کنیم؛ کشور برای تولید فناوری علاقه به سرمایه گذاری ندارد و همواره درصدد است که بیشتر آب بخرد تا اینکه روی تکنولوژی سرمایه گذاری کند. یکی از مشکلاتی که در کشور داریم این است که در زمینه پذیرش فناوری همواره با «مقاومت مدیران» مواجه می شویم. حال که اینگونه است طوری نیست می توانیم امتیاز انتقال تکنولوژی را در این زمینه و سایر زمینه ها داشته باشیم.
دولت می بایست ۴۵ میلیون نفر جمعیت جنوب کشور و استان های مرکز کشور را از نظر آب تامین کند از این رو به نظر می رسد که آب دریا بهترین گزینه باشد؛ در این صورت آب شیرین کن هایی هم که محققان جهاددانشگاهی ساخته اند می تواند در این مسیر به بهره برداری برسد.
اما در اینجا که دولت علاقه ای به سرمایه گذاری روی دستاوردهای بومی ندارد و شاید هم اعتماد ندارد می توانیم پیشنهاد بدهیم که ماموریت انتقال تکنولوژی از کشورهای خارجی به کشور در زمینه آب را برعهده بگیریم تا صاحب فناوری شویم.
در حال حاضر خریدهای خارجی به صورت مجزا و منفصل از هم انجام می شود. جهاددانشگاهی می تواند این قضیه را مدیریت کند و به جای اینکه ۵۰ بار به صورت مستقل آب شیرین کن از شرکتهای مختلف خارجی خریداری کنیم، از یک شرکت بخریم و از آن شرکت امتیاز انتقال تکنولوژی بگیریم. این روش در دنیا مرسوم است و کشورهایی مثل چین، کره، ژاپن از این روش استفاده می کنند.جهاددانشگاهی می تواند متولی انتقال تکنولوژی باشد.
بدین واسطه خیال مدیران کشور هم راحت می شود که از فناوری خارجی استفاده شده ولی این نتیجه را دارد که بعد از چند سال صاحب تکنولوژی می شویم.
در برنامه ششم توسعه مشخص شده که جهاددانشگاهی متولی شود تا با همکاری وزارت نیرو و معاونت علمی روی بحث ساخت داخل کار کنیم.
با توجه به اینکه مشکل تحریم داریم و خرید قطعات سخت است و در برخی موارد ساخت کالای داخل گرانتر می شود می توان به واسطه انتقال تکنولوژی به صرفه تر کار کرد اما به شرطی که بعداز چندین سال خودمان آنرا تولید کنیم.
*پس در شرایط تحریم انتقال تکنولوژی به صرفه تر است.
بله تا حدی. اما از سوی دیگر توانایی در محققان جهاد زیاد است و آنان توانایی هایی خود را اثبات کرده اند. خوشبختانه نگاه جهاددانشگاهی کاملا نگاه کاربردی به علم و فناوری است و در این زمینه پیگیری هایی داشته است کمااینکه توانسته با تولید انبوه در برخی صنایع توانایی خود را اثبات کند.
*اشاره کردید که از برخی دستاوردهای جهاددانشگاهی استقبال نمی شود؛ درکل بفرمایید وضعیت انعقاد قرار دادهای جهاددانشگاهی با صنایع به چه صورت بوده است؟
وضعیت قرار دادها با جهاددانشگاهی نسبت به ۳ سال گذشته افت پیدا کرده است ولی ما توانسته ایم ظرفیت و پتانسیل خود را در صنایع کشاورزی، پزشکی، فنی و مهندسی، انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی، معادن و فلزات به خوبی نشان دهیم. می توانیم با قاطعیت بگوییم که در ۹ حوزه پتانسیل خوبی داریم.
چون مشکل بودجه ای و پولی در کشور وجود دارد پروژه ها متوقف شده اند؛ این مشکل عمومی کشور است.
*آیا تاکنون درصدد آمدید که بدانید صنایعی که باجهاددانشگاهی قرار داد منعقد کرده است از محصولات و خدمات جهاد راضی هستند یا خیر؟
بله. طی سال های اخیر که با صنایع مختلف قرارداد منعقد کردیم و محصول نهایی را تحویل دادیم دیدیم که بازخورد خوبی از صنایع شده و آنها از محصول نهایی ما راضی هستند؛ به طوریکه امسال توانستیم ۱۰ پروژه جهاددانشگاهی را به مرحله رونمایی برسانیم.
* با توجه به توان محققان جهاد، چه موردی بیشتر مورد بی مهری و بی توجهی در بهره برداری قرار گفته است؟
صنعت آبزیان و ماکیان. در این صنایع پتانسیل خوبی داریم ولی به خوبی از آنها در کشور بهره برداری نشده است.
*در این زمینه برنامه ریزی هایی دارید که بتوانید آن را عرضه کنید تا مردم از دستاوردهای جهاددانشگاهی بهره مند شوند؟
بله. با توجه به اینکه کشور ما در مرغ تخم گذار و مرغ گوشتی وابستگی به خارج دارد از این رو درصدد هستیم که این مشکل را برطرف کنیم. در این زمینه به شدت علاقمند هستیم که اصلاح نژاد کنیم و از مرغ های بومی، مرغ های اجداد تخم گذار و گوشتی تولید کنیم. در این پروسه مرغ های خوب با تزویج، تکثیر می یابند تا ژن های نامرغوب کم شوند. در واقع تولید لاین «مرغ اجداد» از اهداف ماست که محققان جهاددانشگاهی روی این موضوع کار می کنند که کار مطالعاتی آن به اتمام رسیده و نیاز به بودجه برای تولید انبوه دارد.
به شدت علاقمند هستیم که اصلاح نژاد کنیم و از مرغ های بومی، مرغ های اجداد تخم گذار و گوشتی تولید کنیم. در این پروسه مرغ های خوب با تزویج، تکثیر می یابند تا ژن های نامرغوب کم شوند*در زمینه گوشت دام هم وابسته به کشور های خارجی هستیم در این زمینه چه فعالیتی داشته اید؟
بله. در زمینه اصلاح نژاد دام های سنگین نیز فعالیت می کنیم و درصدد هستیم دامی داشته باشیم که درصد چربی پایینی دارند و شیرپرچرب تولید می کنند؛ در وضعیتی هستیم که به صلاح است سراغ نژادی برویم که شیرکمتری تولید کند و چربی شیر بالایی دارند.
هدف این است که واردات کره و سایر فراورده ها را حل کنیم و نژادهای گوشتی را داشته باشیم که در مقابل علوفه ای که می خورند سرعت رشد و میزان وزنشان زیادتر شود.
بدین واسه می توانیم جنین این گاوهای مرغوب را به دامداری ها بفروش برسانیم؛ در این صورت گاوهای بومی با کیفیت تولید می شود و مشکلات دامی و بسیاری از مشکلاتی که مربوط به واردات می شود را برطرف کند.
همچنین علاقه داریم که روی بچه ماهی که از خارج کشور وارد می شود کار کنیم تا از این منظر نیز وابستگی به خارج نداشته باشیم.
*در زمینه پزشکی مراکز وابسته به جهاد دانشگاهی موفقیتهای زیادی را در سطوح بین المللی داشته اند. آخرین دستاوردهای این مراکز علمی چیست؟
محققان پژوهشگاه رویان، ابن سینا و محققان فعال در عرصه مهندسی جهاددانشگاهی توانستند در زمینه واکسن سیاه سرفه و کزاز هم گام هایی بردارند. اکنون تست های بالینی این واکسن ها انجام شده و امیدوار هستیم که سال اینده به نتیجه مطلوب برسد. همچنین زخم پوشهایی قرار است به تولید انبوه و صنعتی برسد.
*در زمینه صنعت نفت همواره جهاددانشگاهی پیشتاز بوده آیا برنامه هایی برای سال آینده دارید یا خیر؟
بله. برنامه داریم سال آینده روی پمپ های درون چاهی اقداماتی انجام دهیم که بعد از قطعی شدن اعلام خواهیم کرد.
*در زمینه مترو هم محققان جهاددانشگاهی اقداماتی انجام داده بودند؛ می فرمایید که آیا سال آینده تولیداتی برای مترو خواهید داشت یا خیر؟
بله. محققان ما روی بحث سیستم رانش واگن های مترو کار کردند؛ درصدد هستیم با افزایش قیمت ارز با قیمت پایین بتوانیم سیستم رانش واگن های مترو را بسازیم. امسال به این زمینه ورود پیدا کردیم و امیدواریم که مورد استقبال قرار بگیرد.
جهاددانشگاهی هدفهایی را نشانه می گیرد که کشور در آنها به خارج وابستگی دارد تا بدین واسطه خودباوری و خودکفایی به وجود بیاید.
همچنین در زمینه تولید کربن اکتیو از قیر نیز ورود پیدا کرده ایم. به دلیل اینکه در کرمانشاه قیر طبیعی وجود دارد که به صورت خام به سایر کشورهای صادرات می شود و آنها از این محصول فراوردهایی تولید می کنند درصدد آمدیم که از این قیر ها خودمان محصول تولید کنیم. اکنون تکنولوژی آن بدست آمده و به صورت پایلوت انجام شده است.
*جهاد دانشگاهی در زمینه تولید محصولات کشاورزی زیست فناوری و هیبریدی تلاشهایی کرده است در این باره توضیحات بیشتری می دهید.
بله محققان مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی که زیر مجموعه جهاددانشگاهی هستند توانستند در زمینه تولید سبزیجات و ملون ها به صورت هیبرید گام بردارند. اما تولید خیار هیبرید تا حدی پیش رفته که می توانیم سال آینده در بازار باشد.
سال آینده لاین خیارهای هیبرید تکمیل می شود؛ اکنون در حال رایزنی هستیم.
*این خیارهای هیبرید از نظر قیمتی با خیارهای موجود در بازار چه تفاوتی دارند؟
صددرصد قیمت آن پایین تر از نمونه خارجی است. نمونه های وارداتی بذرهای هیبریدی از قیمت بالایی برخوردارند ولی ما می توانیم نمونه های ایرانی آن را با قیمت پایین تر وارد بازار کنیم. در حوزه هیبرید خیار، فلفل، گوجه و کاهو، بیشترین سهم را در سفره غذایی مردم دارند؛ از این رو درصدد برآمدیم که این ارقام را با اصلاح نژاد و جمع‌آوری نمونه‌های ژنی بومی به تولید برسانیم.این بذرها که منجر به تولید خیارهای هیبرید می شود صفات خیارهای ایرانی و ظاهر خیارهای خارجی در آن وجود دارد.
ما از سوی دیگر علاقمند هستیم که در ساخت تجهیزات «کشاورزی هوشمند» وارد شویم. اکنون این تجهیزات از خارج وارد می شوند که ما میتوانیم در این زمینه نیز خودکفا شویم. اکنون در حال برنامه ریزی روی «کشت کانتینری» هستیم.
*آیا بودجه جهاددانشگاهی با توجه به اینکه برخی نهادهای علمی در لایحه پیشنهادی کمتر شده، افزایش داشته یا خیر؟
بودجه جهاددانشگاهی در لایحه پیشنهادی ۲۳ درصد افزایش یافته است. بودجه جهاد به دلیل اینکه از ابتدا بودجه کمی بوده امسال به نسبت افزایش یافته است. البته هنوز بودجه ابلاغی قطعی نشده و فقط در لایحه پیشنهادی افزایش یافته است.
شاید دلیل افزایش بودجه این بوده که دولت باور کرده جهاددانشگاهی می‌تواند بسیاری از پروژه‌ها را به نتیجه برساند و از بودجه ای که تاکنون در اختیار داشته به خوبی محصول تولید کند و آنها را به مرحله تجاری سازی برساند.
دستاوردهای جهاددانشگاهی بالغ بر ۴ تا ۵ برابر بودجه اش ارزش افزوده ایجاد کرده است این نشان می‌دهد که اعتماد دولت نسبت به جهاددانشگاهی بیشتر شده است.
*اگر بخواهید به یکی از مهمترین موانع بر سر راه تولید محصولات اشاره کنید چه مشکلی را مهمتر می دانید؟
اکنون آزمایشگاه مرجع برای تست نداریم به همین دلیل شرکت نفت باید کمک کند برای تولید محصول با کیفیت ایرانی تست میدانی انجام شود و بعد از آن در مناقصه های خرید خارج قدرت داشته باشد و اجازه ندهد خرید خارجی انجام گیرد. این موضوع می تواند به عنوان مبحثی مهم در معاونت پژوهشی و فناوری نفت مطرح باشد.
*کلام آخر اینکه در کل محققان جهاددانشگاهی با وجود مشکلات دست از تلاش بر نمی دارند و فعالیت می کنند؛ آیا امیدوار هستید که در آینده بدون وابستگی به سایر کشورها از دستاوردهای محققان این نهاد علمی بهره ببریم؟
بله.اکنون تلاش داریم که از این فناوری های به ثمر رسیده در راستای رفع نیازهای کشور استفاده شود؛ محققان جهاددانشگاهی هم همواره در راستای رفع مشکلات روز پیش می روند.به آینده خوشبین هستیم و امیداوریم که بتوانیم به واسطه علم و فناوری مشکلات کشور را برطرف کنیم.
